Mục tiêu bài học
Sau khi hoàn thành bài học này, học sinh có khả năng:
- Nhận biết và phân biệt được các khái niệm: tệp (file), thư mục (folder) và ổ đĩa (drive).
- Mô tả được vai trò và cấu trúc dạng cây của thư mục trong việc tổ chức, lưu trữ thông tin.
- Hiểu được cấu trúc của một thư mục, xác định được các thư mục con và tệp tin bên trong.
- Thực hiện thành thạo các thao tác cơ bản: tạo mới, đổi tên và xóa thư mục.
- Tìm kiếm được tệp tin trong một thư mục cho trước theo yêu cầu.
Mức độ kiến thức và kĩ năng cần đạt
- Nhận biết:
- Nhận diện được biểu tượng và tên gọi của ổ đĩa, thư mục và tệp tin trên máy tính.
- Nêu được tên các ổ đĩa, thư mục, tệp trong các hình ảnh minh họa.
- Thông hiểu:
- Giải thích được vai trò của việc sắp xếp thông tin vào các thư mục.
- Mô tả được mối quan hệ phân cấp giữa ổ đĩa, thư mục mẹ, thư mục con và tệp tin.
- Trình bày được các bước để tạo, đổi tên hoặc xóa một thư mục.
- Vận dụng:
- Tự thực hiện được các thao tác tạo, đổi tên, xóa thư mục trên máy tính.
- Tổ chức, sắp xếp các tệp tin của cá nhân vào các thư mục một cách hợp lý.
- Áp dụng kiến thức để tìm một tệp tin cụ thể theo đường dẫn cho trước.
Hoạt động khởi động
Ở bài 7, chúng ta đã biết đồ vật cần được sắp xếp hợp lý để dễ tìm kiếm. Vậy thông tin trong máy tính có cần được sắp xếp không và được sắp xếp như thế nào?
Giống như đồ vật, thông tin trong máy tính cũng cần được sắp xếp một cách khoa học để dễ dàng tìm kiếm và quản lý. Thông tin được lưu trữ thành các tệp (file). Các tệp này được chứa trong các thư mục (folder), và các thư mục lại nằm trong các ổ đĩa (drive). Cách sắp xếp này tạo ra một cấu trúc có tổ chức, giúp chúng ta không bị nhầm lẫn khi làm việc với lượng lớn dữ liệu.
1. Tìm hiểu tệp, thư mục, ổ đĩa trong máy tính
Thông tin trong máy tính được tổ chức lưu trữ qua ba thành phần chính:
- Ổ đĩa (Drive): Là nơi chứa toàn bộ dữ liệu, thường được đặt tên bằng các chữ cái như (C:), (D:), (E:)… Ổ đĩa được xem như “thư mục gốc”.
- Thư mục (Folder): Dùng để chứa các tệp và các thư mục con khác. Thư mục có biểu tượng giống chiếc kẹp giấy màu vàng. Một thư mục chứa các thư mục con được gọi là “thư mục mẹ”.
- Tệp (File): Là nơi lưu trữ thông tin cụ thể (văn bản, hình ảnh, video…). Mỗi loại tệp có biểu tượng riêng để dễ phân biệt.
2. Cây thư mục
Việc lưu trữ các thư mục con lồng trong các thư mục mẹ tạo ra một cấu trúc phân cấp giống như hình một cái cây, được gọi là cây thư mục.
- Gốc của cây là ổ đĩa.
- Các cành lớn là các thư mục mẹ.
- Các cành nhỏ hơn là các thư mục con.
- Lá cây tương ứng với các tệp tin.
Cây thư mục giúp chúng ta dễ dàng hình dung được đường đi để tìm đến một tệp tin cụ thể. Ví dụ, để tìm tệp Tieng Viet 3, ta cần đi theo đường dẫn: D: > Gia sach > Sach > Tieng Viet 3.
3. Tạo, đổi tên và xóa thư mục
Chúng ta sử dụng phần mềm File Explorer để quản lý thư mục. Các thao tác chính được thực hiện trên thẻ Home.
a) Tạo thư mục mới:
- Mở đến vị trí muốn tạo thư mục (ví dụ: mở ổ đĩa D:).
- Chọn thẻ Home.
- Nháy chuột vào nút lệnh New folder.
- Gõ tên cho thư mục mới và nhấn Enter.
b) Đổi tên thư mục:
- Chọn thư mục muốn đổi tên.
- Chọn thẻ Home.
- Nháy chuột vào nút lệnh Rename.
- Gõ tên mới và nhấn Enter.
c) Xóa thư mục:
- Chọn thư mục muốn xóa.
- Chọn thẻ Home.
- Nháy chuột vào nút lệnh Delete.
Luyện tập
Câu 1: Câu nào sau đây sai?
a) Trong máy tính có thể có nhiều ổ đĩa.
b) Ổ đĩa có thể chứa nhiều thư mục và tệp.
c) Trong một thư mục có thể chứa nhiều thư mục con cùng tên.
d) Trong một thư mục có thể chứa nhiều thư mục con và tệp.
Đáp án sai là c) Trong một thư mục có thể chứa nhiều thư mục con cùng tên.
Giải thích: Trong cùng một thư mục mẹ, không thể tồn tại hai thư mục con hoặc hai tệp có tên giống hệt nhau. Hệ điều hành cần tên riêng biệt để xác định đúng đối tượng.
Câu 2: Quan sát cây thư mục ở Hình 9 và cho biết:
Ổ đĩa tên là gì?
Thư mục Hoc tap chứa các thư mục con và tệp nào?
Các bước tìm đến tệp Danh muc sach vo, Vo Tin hoc 3.
Dựa vào Hình 9, ta có:
– Ổ đĩa tên là: G:
– Thư mục Hoc tap chứa:
+ Hai thư mục con: Toan và Tin hoc.
+ Một tệp: Danh muc sach vo.
Các bước để tìm đến tệp Vo Tin hoc 3 là:
– Mở ổ đĩa (G:).
– Mở thư mục Hoc tap.
– Mở thư mục Tin hoc.
– Tìm tệp Vo Tin hoc 3.
Câu 3: Lựa chọn khẳng định đúng nhất.
a) Thông tin trong máy tính được tổ chức lưu trữ dưới dạng cây thư mục.
b) Cây thư mục giúp dễ dàng hình dung được cách sắp xếp, lưu trữ thông tin trong máy tính.
c) Cả a và b.
Đáp án đúng nhất là c) Cả a và b.
Giải thích: Cả hai khẳng định đều đúng. Thông tin được tổ chức theo cấu trúc cây thư mục, và cấu trúc này giúp người dùng dễ dàng hình dung và quản lý dữ liệu.
Vận dụng
Em hãy thực hành tạo cây thư mục có cấu trúc như Hình 10 trên ổ đĩa (D:) của máy tính.
Để tạo cây thư mục như Hình 10, em thực hiện các bước sau trên ổ đĩa (D:):
Tạo các thư mục chính:
Mở ổ đĩa (D:).
Tạo thư mục mới tên là Goc hoc tap.
Tạo thư mục mới tên là Giai tri.
Tạo các thư mục con trong Goc hoc tap:
Mở thư mục Goc hoc tap.
Tạo thư mục con tên là Sach vo.
Tạo các thư mục con trong Sach vo:
Mở thư mục Sach vo.
Tạo các thư mục con: Sach giao khoa, Sach bai tap, Vo viet.
Tạo các thư mục con trong Giai tri:
Quay lại ổ đĩa (D:), mở thư mục Giai tri.
Tạo các thư mục con: Truyen co tich, Truyen tranh.
Em hãy đổi tên thư mục "Giai tri" thành "Truyen thieu nhi" và sau đó xóa các thư mục vừa tạo.
Để đổi tên:
+ Tìm đến thư mục Giai tri.
+ Nháy chuột chọn thư mục đó.
+ Trên thẻ Home, chọn Rename.
+ Gõ tên mới là Truyen thieu nhi và nhấn Enter.
Để xóa các thư mục:
+ Chọn thư mục Goc hoc tap.
+ Trên thẻ Home, chọn Delete.
+ Chọn thư mục Truyen thieu nhi.
+ Trên thẻ Home, chọn Delete.
(Lưu ý: Xóa một thư mục mẹ sẽ xóa luôn tất cả các thư mục con và tệp bên trong nó).
